Skończyłeś 50 lat? Wykonaj badanie PSA!

Choroby prostaty dotykają coraz większą grupę młodych mężczyzn. Jednym ze stosunkowo prostych do wykonania badań, które w porę mogą pomóc wykryć te choroby, jest oznaczenie we krwi poziomu PSA.

1. Co to jest PSA?
2. Co oznacza PSA całkowite i PSA wolny?
3. Wskazania do wykonania badania PSA
4. Normy wskaźnika PSA

Badaniu poziomu PSA co roku powinni się poddawać mężczyźni po 50 roku życia, a jeśli w ich rodzinie występowały już zachorowania na raka prostaty, nawet mężczyźni po 40 roku życia. Wynik badania zawsze interpretuje lekarz, ponieważ przyjęte normy mają jedynie charakter orientacyjny i istnieje wiele czynników, które mogą je zaburzyć.

Co to jest PSA?

PSA (Prostate Specific Antigen) to antygen gruczołu krokowego, popularnie nazywanego prostatą lub sterczem. Produkują go komórki nabłonka tego narządu, a jego poziom oznacza się, badając krew pacjenta. Badanie PSA wykorzystuje się do diagnostyki chorób układu moczowo-płciowego u mężczyzn, m.in. w profilaktyce raka prostaty lub u pacjentów w remisji.

Co oznacza PSA całkowite i PSA wolny?

Badanie PSA może mieć dwojaki charakter. Wyróżnia się PSA całkowite oraz wynik PSA wolny. Pierwszy z nich jest podstawowym kryterium diagnostycznym, dlatego badanie to zalecane jest w pierwszej kolejności. Wzrost całkowitego PSA może być jednak skutkiem wielu schorzeń prostaty i nie zawsze jest jednoznacznym wskaźnikiem rozwijającego się raka. Równie dobrze może być predyktorem lekkiego przerostu prostaty, jej zapalenia lub zakażenia dróg moczowych. Za badanie o wiele czulsze uznaje się oznaczenie wolnego PSA, które według danych medycznych stanowi od 5 do 40% PSA całkowitego. PSA wolny (fPSA) wykonuje się najczęściej w celu zdiagnozowania zmian nowotworowych stercza lub w sytuacji, w której nie stwierdzono zmian podczas badania per rectum, a poziom PSA całkowitego jest podwyższony.

Wskazania do wykonania badania PSA

Ze względu na to, że rak stercza często rozwija się nawet przez kilka lat bez powodowania jakichkolwiek objawów, zaleca się, aby mężczyźni po 50 roku życia poddawali się badaniu poziomu PSA przynajmniej raz w roku. Wiek ten może się obniżyć nawet o 10 lat, jeśli w najbliższej rodzinie pacjenta pojawiały się już przypadki nowotworów prostaty. Istnieją również obiektywne wskazania do wykonania tego badania. Należą do nich m.in. wydłużenie się czasu oddawania moczu, mogące sugerować zmiany w obrębie prostaty, krwiomocz, częstomocz, oddawanie moczu w nocy (nykturia), ból podbrzusza i krocza, osłabienie strumienia moczu, a nawet silne uczucie parcia na pęcherz.

Normy wskaźnika PSA

Na poziom PSA we krwi może wpływać wiele czynników, dlatego interpretacja wyników za każdym razem powinna być wykonana przez lekarza. Z tego samego powodu opracowane normy PSA mają jedynie charakter orientacyjny – wynik, który dla jednego pacjenta jest wysoki i z dużym prawdopodobieństwem oznacza rozwijającego się raka stercza, u innego pacjenta może być jedynie lekko podwyższony i znaczyć niegroźne zapalenie dróg moczowych.

Przyjmuje się jednak, że dla zdrowego mężczyzny w wieku od 40 do 50 lat norma PSA wynosi 2,5 ng/ml i rośnie w każdej kolejnej grupie wiekowej. U pacjentów w wieku 50-60 lat norma to 3,5 ng/ml, w wieku 60-70 lat – 4,5 ng/ml, a w wieku 70-80 lat – 6,5 ng/ml. W przypadku fPSA określa się jego stosunek do PSA całkowitego. Jeśli wynosi on mniej niż 10%, występuje duże prawdopodobieństwo raka prostaty, a jeśli większe niż 25%, prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby jest znikome.

Przeczytaj więcej o diagnostyce PSA na stronie: https://diag.pl/sklep/badania/psa-calkowity/.